رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیام نوروزی خود اعلام کردند که مردم و مسوولان توقع داشتند که در سال 92 حماسه اقتصادی اتفاق بیافتد اما اتفاق نیافتد البته کارهایی انجام شد که ما از این اتفاقات و کارهایی که انجام شده قدردانی می کنیم و تشکر می کنیم. اما ما موظفیم که این حماسه را بوجود بیاوریم و یک مسئله مهم است.
آیت الله العظمی خامنه‌ای اظهار داشتند که برای سال 92 یک زیرساخت فکری و نظری برای حماسه اقتصادی بوجود آمد و سیاست های اقتصاد مقاومتی اعلام شد و زمینه آماده است برای این کار که با تلاش مردم و مسوولان، ساختار اقتصاد تقویت شود و حماسه اقتصادی به تدریج تحقق یابد. ایشان در ارزیابی سال 93 اعلام کردند که در نگاه به سال 93 دو مسئله مهم است یکی اقتصاد و دیگری فرهنگ است.
در هر دو عرصه و زمینه توقع وجود دارد که تلاش مشترکی را از مسوولان کشور و آحاد مردم شاهد باشیم و کارهای بزرگی انجام شود. بهبود شرایط برای بنای زندگی و سازندگی آینده، بدون مشارکت مردم تحقق پذیر نیست و در کنار مدیریت دولت و مسوولان، مشارکت مردم در اقتصاد و فرهنگ لازم است.
مقام معظم رهبری تاکید کردند که مردم و دولت باید مجاهدانه وارد عمل شوند و من در سخنرانی روز جمعه همه این موارد را به عرض ملت ایران خواهم رساند.
اقتصاد باید به کمک مسوولان و مردم شکوفایی پیدا کند و فرهنگی که سمت و سوی کشور و ملت ما را محیا کندباید توسط دولت و مردم پیگیری شود. «اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی»، شعار سال جدید است و امید است که این دو موضوع در سال 93 مورد توجه مردم و مسوولان باشد. مقام معظم رهبری در بیانات اخیر خود اعلام کرده اند که در سال 1392 که به نام سال حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی نام گذاری شده است، موضوع حماسه سیاسی با حضور مردم در انتخابات تحقق یافت اما حماسه اقتصادی به تاخیر افتاده وضروری است که در سال های آینده در تحقق آن کوشا باشیم.
این نکته نشان می دهد که حماسه اقتصادی نیازمند سال ها تلاش است و برنامه های اقتصادی و تحول در اقتصاد کشور نیازمند چند سال سیاست گذاری، تصمیم گیری، حمایت از تولید و توانایی ها و بینه علمی داخلی و همچنین نظارت بر بازار و فعالیت ها و حفظ دستاوردها و صبر و حوصله و پیگیری است تا شاخص های اقتصادی به تدریج بهبود یابد و دستاوردهای آن را شاهدباشیم.
مقام معظم رهبری، با توجه به این مهم و اثر تاخیری برنامه های اقتصادی بر اقتصاد و جامعه، از سال ها قبل موضوع اصلاح الگوی مصرف، جهاد اقتصادی، حمایت از تولید، هدفمندی یارانه ها و سایر اهداف اقتصادی را در 7 سال مختلف مورد توجه قرار داده اند و به مسوولان و مردم توصیه کرده اند که در تحقق این اهداف کوشا باشند.
اقتصاد دانان و مشاوران اقتصادی دولت نیز از سال ها قبل نسبت به اثر تاخیری سیاست ها و برنامه های دولت بر اقتصاد و همچنین بهبود مدیریت و سوء‌مدیریت ها بر شاخص های اقتصادی هشدار داده اند و اعلام کرده اند که هر برنامه و اتفاقی با چند سال تاخیر بر اقتصاد اثر گذار است.
به عنوان مثال، وقتی درآمد نفت افزایش می یابد در سال های اول باعث رشد حجم بودجه، واردات و رفاه جامعه متاثر از رشد درآمد ارزی و واردات کالا و افزایش عرضه کالا متاثر از کالاهای خارجی می شود، اما به تدریج باعث رشد نقدینگی می شود و چون تولید داخلی و عرضه کالای داخلی به همان نسبت رشد نکرده اما تقاضا و مصرف داخلی بدون تناسب با تولید داخلی رشد کرده، در نتیجه باعث ایجاد تورم و بالارفتن قیمت ها می شود.
اما اگر درآمد نفت در بخش عمران و آبادانی و صنایع هزینه شود اگرچه چند سال طول می کشد تا این پول به تولید و صنعت تبدیل شود و از محل فروش و درآمد و افزایش تولید آن به تدریج اصل و فرع سرمایه گذاری را برگرداند و ارزش افزوده ایجاد کند، اما در نهایت باعث رشد تولید وعرضه کالا می شود.
در نتیجه اگر درآمد نفت بلافاصله در بخش واردات و مصرف و رشد بودجه جاری دولت هزینه شود در سال های اول به ظاهر تورم را کاهش می دهد اما در سال های بعد باعث افزایش تورم و مصرف زدگی جامعه می شود. اما وقتی در بخش تولید و عرضه و صنعت و عمران کشور هزینه شود ابتدا شاید اثر تورمی کوتاه مدت هم داشته باشد اما در میان مدت عامل رشد تولید و کاهش تورم را خواهد داشت.
رشد نقدینگی نیز بلافاصله تورم ایجاد نمی کند وممکن است یک تا سه سال طول بکشد تا تورم ایجاد کند و برعکس کنترل نقدینگی نیز بلافاصله تورم را کاهش نمی دهد بلکه یکی دوسال طول می کشد تا تورم را کاهش دهد. در سال 1392 نیز که تورم تحت تاثیر سوء مدیریت و عملکرد 8 سال گذشته اقتصاد، به 40 درصد افزایش یافته بود بعد از حماسه سیاسی و انتخابات و تشکیل دولت تدبیر وامید، اثر روانی و فوری بر اقتصاد گذشت، و تحت تاثیر امید ایجاد شده، رشد تورم متوقف شد و به تدریج شاهد کاهش نرخ تورم بودیم و دولت با سیاست هایی که در پیش گرفت، موفق شد که نرخ تورم را از 40 درصد به حدود 30 درصد کاهش دهد وتورم نقطه به نقطه که نشانه شیب منحنی تورم است نیز به زیر 30 درصد رسید و این موضوع نشان می دهد که در سال 1393 شاهد تورم زیر 30 درصد تا 25 درصد خواهیم بود.
سیاست حمایت از تولید، انجام مذاکرات ژنو، وایجاد فضای جدید کسب وکار وامید ایجاد شده در بازار و سیاست های تدبیرگرایانه دولت باعث شد که رشد منفی 5 درصدی سال 1391 نیز به تدریج بهبود یابد و به حدود صفر برسد و از نقطه به تدریج به سمت مثبت شدن حرکت کرده است و انتظار می رود که در سال 1393 رشد مثبت داشته باشیم.
رشد تولید برخی کارخانه ها از جمله خودروسازی نیز به تدریج افزایش یافت و انتظار می رود که با تامین مالی و بهبود سیستم قیمت گذاری و کاهش هزینه های تولید، به تدریج رشد تولید خودرو را شاهد باشیم. در سایر بخش های اقتصاد نیز از جمله تولید کالاهایی که متکی به توانایی های داخلی است و همچنین کالاهای صادراتی، تحت تاثیر رشد نرخ ارز، و بالارفتن قیمت ها شاهد تقویت و حمایت از کالاهای صادراتی و تولید داخلی هستیم و کاهش واردات و بالارفتن نرخ ارز متناسب با نرخ تورم 15 سال اخیر، اکنون شاهد فرصت بزرگی برای تولیدو صادرات کشور هستیم و این فرصت گران بها آرزویی است که بسیاری اقتصاددان سال ها توصیه می کردند و اکنون تحت تاثیر تحریم های اقتصادی، شاهد فرصتی برای تولید داخلی هستیم.
در بخش های دیگر، از جمله سیاست های مالیاتی به عنوان مثال مالیات بر خانه های خالی، یا در بخش گمرکات و افزایش سرعت ترخیص کالاهای مورد نیاز تولید و اظهارنامه الکترونیکی، در بخش سیاست های بانکی و اصلاح نرخ سود بانکی متناسب با تورم، در بخش ساخت و ساز و قیمت مسکن و ثبات نسبی و کاهش قیمت یا ثبات قیمت و جلوگیری از افزایش بی رویه قیمت مسکن از طریق کنترل تورم و نقدینگی، و در بخش های دیگر تحولات خرد و ریز وکلان و تفضیلی متعددی هستیم واین سیاست ها به تدریج اثر خود را بر اقتصاد خواهد گذاشت.
اگرچه در حال حاضرکمبود پول و پایین بودن حقوق ودستمزد و درآمد بسیاری از اقشار مردم، بیکاری جوانان و ... فشار بر گروه های کم درآمد را موجب شده است اما با صبر و حوصله و پایداری و تداوم اصلاح ساختار اقتصادی و سیاست های اصلاح گرایانه و ساماندهی و تدبیر در اقتصاد، به تدریج و با تاخیر چند ساله اثر خود را بر اقتصاد خواهد گذاشت.
در صورتی که مذاکرات با کشورهای غربی به روند خود ادامه دهد و زمینه توسعه همکاری شرکت های نفتی بین المللی با وزارت نفت، همکاری خودروسازان با شرکت های خودروسازی داخلی، و انتقال دانش فنی به کشور با روند مورد انتظار در سا لهای آینده تحقق یابد و در داخل کشور تولیدکنندگان و پیمانکاران و صادر کنندگان با شرایط بهتری مواجه شوند و روند حمایت از تولید داخلی همچنان ادامه یابد باعث رشد اقتصادی و اشتغال بالاتر خواهد شد و توان اقتصاد داخلی تقویت خواهد شد. در بخش کلان و سیاست های دولت از جمله کنترل نقدینگی و تورم باعث تقویت ارزش پول ملی خواهد شد.
سیاست های مالیاتی، گمرکی، بانکی و بازار سرمایه،‌ بازار کار و... باعث تقویت تولید و فعالان اقتصادی خواهد شد.
براین اساس، می توان نتیجه گرفت که ایجاد حماسه اقتصادی و همچنین تبدیل ایران به قدرت اول منطقه، و آن چه در سند چشم انداز 20 ساله مورد توجه قرار گرفته است نیازمند پیگیری و سال ها صبر وحوصله و پیگیری و نظارت است و نباید روند توسعه صادرات، اثر نرخ ارز بر صادرات و تولید و واردات و سایر سیاست ها را متوقف کنیم اگر اقتصاد ایران تحت تاثیر رشد درآمد ارزی و نفتی باردیگر واردات را جایگزین تولید داخلی و صادرات کند و مصرف زدگی و مصرف کالاهای چینی و خارجی را مانند 8 سال گذشته، جایگزین روند 9 ماه گذشته کند، نمی توانیم انتظار حماسه اقتصادی را داشته باشیم.
به عبارت دیگر، حماسه اقتصادی در صورتی تحقق خواهد یافت که حداقل در یک دوره 5 سال آینده، همچنان سیاست های کنونی ادامه یابد تا تورم به زیر 10 درصد برسد، واردات مهار شود مصرف زدگی کم شود، تولید داخلی تقویت شود، بنیه علمی و تولیدی و انتقال دانش فنی و همکاری های ایران و شرکت های معتبر خارجی تقویت شود، کنترل نقدینگی و تورم و حجم بودجه، بودجه جاری دولت و... ادامه یابد و ارزش پول ملی تقویت و دولت چابک و مقتدر و توانمندی را شاهد باشیم....
مقام معظم رهبری با توجه به این مهم و ضرورت پایداری سیاست ها و توجه به متغیرهای اقتصادی، سال هاست که موضوعات اقتصادی را مورد توجه قرار داده اند و برای مقابله با فشارهای خارجی و تحریم ها و... به این مهم توجه داشته‌اند.
بنابراین، از آنجا که خوشبختانه مسوولان نظام و دولت، به خوبی به موضوع اثر تاخیری متغیرهای اقتصادی و روند تدریجی بهبود شاخص های اقتصادی توجه نشان داده اند لازم است که مردم شریف و بزرگوار ایران نیز با دولت تدبیر و امید همراهی کنند و صبر و حوصله داشته باشند و اجازه دهند که اثرسیاست های کنترلی و حمایت از تولید و نرخ ارز 3 هزار تومانی ادامه یابد.
به قول مردم خوب اصفهان، یک سال بخور نون و تره، ده سال بخور نون و کره ...!
اگر چند سال صبر و حوصله به خرج دهیم و به جای سفرخارجی، واردات کالاهای خارجی، نرخ دلار ارزان 1000 تومانی و... که باعث بیکاری و تورم در کشور شده است، با دلار 3 هزار تومانی واردات کالا محدود شود و تولید داخلی بتواند با واردات مقابله و رقابت کند و صادرات تقویت شود، بیکاری نیز کاهش می یابد و با کنترل بودجه و نقدینگی و صرفه جویی و نظارت بر قیمت ها و... تورم کنترل خواهد شد.
روزی که رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد که امکان کاهش نرخ دلار به زیر 3 هزار تومان وجود ندارد و مخالف آن هستم باعث واکنش هایی در بازار و اقتصاد و رسانه ها شد و عده ای انتقاد کردند که چرا آقای سیف اینگونه سخن گفته است؟!
اما واقعیت اقتصاد ما چه تلخ و چه شیرین همین است و اگر نیت ده ساله و 100 ساله داریم چاره ای جز تلاش و کار و سیاست گذاری درست نداریم و....
اگر حماسه اقتصادی می خواهیم که تولید رقابت کند و تقویت شود و نیازهای کشور را عمدتا خودمان تولید کنیم.
اگر اقتصاد مقاومتی می خواهیم که درون گرا باشیم وتولید و اشتغال داخلی تقویت شود و برون گرا باشیم که انتقال دانش فنی و صادرات داشته باشیم و جایگاه ایران درجهان تقویت شود و پول ملی و کالای ایرانی سهم تجارت ایران را در جایگاه خود باشد، باید توجه داشته باشیم که چند سال زمان لازم است و باید کار و تلاش کنیم و چند سالی کار و کوشش داشته باشیم و تولید ملی را تقویت کنیم تا نتایج آن را به تدریج شاهد باشیم و حماسه اقتصادی نیز تحقق یابد و شاهد شاخص ها و متغیرها و احیای اقتصاد و ساختارآن و ساماندهی نهادهای اقتصادی باشیم و ثروت ملی نیز تقویت شود.